Καθηγ. Πέτρος Γρουμπός
Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Επιστημονικού Πάρκου Πατρών
Πηγή: Express.gr 02/08/10-08:08
O ΠΙΤΤΑΚΟΣ, ένας από τους επτά σοφούς της Ελλάδας, μας δίδαξε: «Συνετών ανδρών, πριν γενέσθαι τα δυσχερή, προνοήσαι όπως μη γέννηται, ανδρείων δε, γενόμενα ευ θέσθαι».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι την περίοδο αυτή βιώνουμε τη χειρότερη παγκόσμια οικονομική κρίση, τουλάχιστον από τη δεκαετία του '30. Τα γεγονότα που παρακολουθούμε είναι πρωτόγνωρα, η έντασή τους μοναδική και αυτό που εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο είναι το βάθος, η έκταση και η διάρκεια της κρίσης. Γι'Α αυτό έχει δίκιο ο Πιττακός ότι οι ηγέτες αλλά και οι πολίτες ενός κράτους πρέπει να προνοούν και να ετοιμάζονται με προσοχή και «σοφία» για να αντιμετωπίσουν τέτοιες κρίσεις.
Πορευόμαστε στον αιώνα των ανατροπών, που μεταβάλλουν το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τοπίο μέσα από τις διαδικασίες του τρίπτυχου παιδεία + έρευνα - καινοτομία + επιχειρηματικότητα. Το κράτος και οι νοοτροπίες όλων των εμπλεκόμενων φορέων δεν αλλάζουν από τη μία ημέρα στην άλλη όταν δεν υπάρχουν και οι κατάλληλες δομές του κράτους. Σήμερα καλούμεθα όλοι μας να κατανοήσουμε όλες τις ανατροπές που γεννιούνται από την κρίση, να εντείνουμε τη δράση μας και να σχεδιάσουμε πιο προσεκτικά τις μελλοντικές μας δράσεις αν επιθυμούμε να συνεισφέρουν σε μία κοινή ελληνική πορεία με απώτερο στόχο την αειφόρο ανάπτυξης της χώρας μας. Αυτές οι ανατροπές θα μεταβάλουν: την καθημερινότητα στο πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας και θα διαμορφώσουν τελικά μία νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Σ' αυτό το νέο περιβάλλον των ανατροπών, με κυρίαρχα στοιχεία τη γνώση και την πληροφορία, είναι απαραίτητος ένας στρατηγικός σχεδιασμός τόσο σε επίπεδο της χώρας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.).
Η Ελλάδα και η Ε.Ε. βρίσκονται αντιμέτωπες με μία μεγάλη ποιοτική μεταλλαγή, η οποία προκύπτει από την παγκοσμιοποίηση, που δεν προέκυψε τα τελευταία 4-5 έτη αλλά τα 20-25, και της πρόκλησης μιας νέας οικονομίας καθοδηγούμενης από τη γνώση. Οι αλλαγές αυτές έχουν επιπτώσεις σε κάθε πτυχή της ζωής των ανθρώπων και απαιτούν ριζικό μετασχηματισμό της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας. Η Ελλάδα πρέπει να διαμορφώσει αυτές τις αναγκαίες αλλαγές κατά τρόπο σύμφωνο με τις κοινωνικές της αξίες και αντιλήψεις λαμβάνοντας υπόψη την τελευταία οικονομική κρίση.
«Η κρίση είναι ευλογημένη, γιατί από την κρίση πηγάζει η πρόοδος» έλεγε ο Αϊνστάιν. Η έκφραση αυτή αναδεικνύει την κρίση ως διαδικασία εξυγίανσης, την προκρίνει ως ένα σκαλοπάτι για την πρόοδο. Με τη θεώρηση αυτή η κρίση δεν είναι ένα κακό που πρέπει να εξορκισθεί, αλλά κάτι καλοδεχούμενο που μένει να διαχειριστούμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε το πέρας της να μας βρει να μετράμε περισσότερα κέρδη απ' ό,τι απώλειες. Αυτά σε ό,τι αφορά γενικά την όποια κρίση χτυπάει την πόρτα ενός ατόμου, μιας εταιρίας, μιας κοινωνίας.
Η κρίση όμως είναι εδώ. Δεν αναφέρομαι σ' αυτήν στο πλαίσιο μιας διανοητικής άσκησης. Η κρίση είναι εδώ, αφού ήδη μετράμε απώλειες, καθώς η ανεργία μεγαλώνει, θέτοντας στο περιθώριο φίλους μας, συμπολίτες μας. Ομάδες πληθυσμού βαρυγκωμούν στέλνοντας μηνύματα δυσαρέσκειας και η κατήφεια στην αγορά τείνει να γίνει μεταδοτική. Η κρίση λοιπόν είναι εδώ και μάλιστα με πολλά πρόσωπα: κρίση οικονομική, κρίση θεσμική, κρίση που φαίνεται να αγγίζει όλο και περισσότερα τμήματα των κοινωνικών μας δομών.
Σ' αυτή την πρόκληση οφείλουμε να αντιδράσουμε, δεν επιτρέπεται να μείνουμε μοιρολατρικά ακίνητοι. Η κρίση είναι εδώ και αξιολογεί βάζοντας σε δοκιμασία:
Στάσεις και συμπεριφορές προσώπων και ομάδων.
Κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές.
Όλα τα παραπάνω είμαστε υποχρεωμένοι να τα δούμε μέσα στο νέο πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί.
Η κρίση επιβάλλει την αξιολόγηση των πάντων: κανένα πρόσωπο, καμιά κοινωνική δομή (ιδιωτών ή κρατική) δεν πρέπει να θεωρήσει ότι δεν την αφορά η αυτοβελτίωση, η αναδιοργάνωση. Τίποτα και κανένας δεν μπορεί να καμώνεται ότι αυτή η κρίση δε τον αφορά.
Όπως σ' όλες οι έκτακτες καταστάσεις έτσι και τώρα, δεν αρκεί να εντοπίσουμε το πρόβλημα και τους επερχόμενους κινδύνους, αλλά πρέπει να δράσουμε γρήγορα σε επίπεδο ατομικό, σε επίπεδο εταιρικό, σε επίπεδο θεσμικό. Και πρέπει να συμμετέχουμε, ειδικά σήμερα, αφού η κρίση δεν θα εξασφαλίσει καλύτερη μεταχείριση σ' εκείνους που δεν θα αντιδράσουν.
Το βάρος της αντίδρασης κυρίως πέφτει σ' αυτούς που ασκούν εξουσία, μικρή ή μεγάλη, σ' αυτούς που ηγούνται δομών στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα. Υπό την έννοια αυτή όλες οι ηγεσίες οφείλουν να προτείνουν και να εφαρμόσουν, στις δομές που ηγούνται, σχέδιο αναδιοργάνωσης και αυτοβελτίωσης.
Σ' αυτό το πλαίσιο έχει νόημα αυτή η παρέμβαση.
Είμαι πεπεισμένος ότι το όποιο ευρύτερο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα εξής:
1. Επενδύσεις στην έρευνα.
2. Προώθηση - ενίσχυση της καινοτομίας.
3. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα των νέων.
Οι παραπάνω δράσεις είναι αυτές οι οποίες κύρια κομίζουν τις νέες προσεγγίσεις, τις νέες ιδέες, τα νέα προϊόντα, γι' αυτό και πρέπει να απολαμβάνουν από εδώ και στο εξής τη μεγαλύτερη προσοχή μας, την ιδιαίτερη μεταχείριση. Ο λόγος είναι κάτι παραπάνω από προφανής: Οι νέες προκλήσεις στις οποίες καλούμαστε να απαντήσουμε απαιτούν νέα όπλα, νέα εργαλεία, νέες απαντήσεις. Είναι ευθύνη όλων μας και ιδιαίτερα της πολιτείας να δημιουργήσει εκείνο το ευρύτερο πλαίσιο που θα επιτρέψει την ανάδειξη του καινούργιου.
Eνα νέο πλαίσιο που οφείλει:
• Να αφαιρέσει τις ενοχές από την έννοια του κέρδους, της επιχειρηματικότητας και του επιχειρείν.
• Να ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, με παροχή κινήτρων στους νέους.
• Να επιφέρει δραστική απλούστευση της διαδικασίας δημιουργίας μιας νέας επιχείρησης.
• Να αξιοποιήσει χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως π.χ. Business Angels, κεφάλαια για χρηματοδότηση Start-ups.
• Να δημιουργήσει καινοτομικές ζώνες με φορολογικά κίνητρα για ξένες επενδύσεις.
• Να προτείνει παρέμβαση σ' όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης για αλλαγή στην επιχειρηματική κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας.
• Να προβλέπει γενναία αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων για έρευνα και καινοτομία.
• Να προβλέπει τη στοχευμένη στήριξη των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων μέσα από τη δημιουργία χάρτας για αυτές τις επιχειρήσεις.
• Να ενθαρρύνει τη σύνδεση των ΑΕΙ με άλλους παραγωγικούς φορείς για κοινές τοπικές ή ευρύτερες δράσεις.
Αν φαίνεται ότι είναι εύκολο να περιγράψει κανείς τις αδρές γραμμές ενός πλαισίου για την ανάδειξη του καινούργιου, άλλο τόσο εύκολο είναι να περιγράψει κανείς το γιατί ως κοινωνία, σύμφωνα με όλους τους δείκτες, υστερούμε σε παραγωγή καινοτομίας. Η απάντηση είναι ο γενικευμένος κομφορμισμός* που έχει εμποτίσει το κοινωνικό μας σώμα. Ο κομφορμισμός μας είναι αυτός που επιβάλλει συμπεριφορές ομοιόμορφες και αφαιρεί από την κοινωνία μας την ικανότητα να καινοτομεί. Ο ίδιος κομφορμισμός καθιστά το κοινωνικό σώμα φοβικό απέναντι σε κάθε τι νέο και είναι ο ίδιος που μετατρέπει την κοινωνία συνολικά κλειστή στις προκλήσεις, προσκολλημένη στο τώρα, χωρίς διάθεση ρίσκου, με μηδενική ικανότητα ανάληψης οποιουδήποτε ρίσκου. Είναι ο κομφορμισμός μας που μας κάνει τόσο σκληρούς απέναντι στην αποτυχία και εν τέλει δεν επιτρέπει τη δοκιμή, αποτρέποντας το επιχειρείν. Μια κοινωνία που θα αφεθεί στην κυριαρχία του κομφορμισμού και δεν θα δημιουργήσει χώρο για τους πραγματικά καινοτόμους, είναι καταδικασμένη να βιώνει την αργή (ή γρήγορη) συρρίκνωσή της. Πολεμώντας τον κομφορμισμό δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για την έξοδο από την κρίση. Απαντάμε έτσι ουσιαστικά στην πρόκληση της πολύπλευρης κρίσης που χτυπάει την πόρτα της χώρας μας. Είναι ώρα που όλοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Και ας μου επιτραπεί να παραφράσω τον ποιητή Α. Κάλβο «Θέλει αρετήν και τόλμην το επιχειρείν».
Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Επιστημονικού Πάρκου Πατρών
Πηγή: Express.gr 02/08/10-08:08
O ΠΙΤΤΑΚΟΣ, ένας από τους επτά σοφούς της Ελλάδας, μας δίδαξε: «Συνετών ανδρών, πριν γενέσθαι τα δυσχερή, προνοήσαι όπως μη γέννηται, ανδρείων δε, γενόμενα ευ θέσθαι».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι την περίοδο αυτή βιώνουμε τη χειρότερη παγκόσμια οικονομική κρίση, τουλάχιστον από τη δεκαετία του '30. Τα γεγονότα που παρακολουθούμε είναι πρωτόγνωρα, η έντασή τους μοναδική και αυτό που εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο είναι το βάθος, η έκταση και η διάρκεια της κρίσης. Γι'Α αυτό έχει δίκιο ο Πιττακός ότι οι ηγέτες αλλά και οι πολίτες ενός κράτους πρέπει να προνοούν και να ετοιμάζονται με προσοχή και «σοφία» για να αντιμετωπίσουν τέτοιες κρίσεις.
Πορευόμαστε στον αιώνα των ανατροπών, που μεταβάλλουν το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τοπίο μέσα από τις διαδικασίες του τρίπτυχου παιδεία + έρευνα - καινοτομία + επιχειρηματικότητα. Το κράτος και οι νοοτροπίες όλων των εμπλεκόμενων φορέων δεν αλλάζουν από τη μία ημέρα στην άλλη όταν δεν υπάρχουν και οι κατάλληλες δομές του κράτους. Σήμερα καλούμεθα όλοι μας να κατανοήσουμε όλες τις ανατροπές που γεννιούνται από την κρίση, να εντείνουμε τη δράση μας και να σχεδιάσουμε πιο προσεκτικά τις μελλοντικές μας δράσεις αν επιθυμούμε να συνεισφέρουν σε μία κοινή ελληνική πορεία με απώτερο στόχο την αειφόρο ανάπτυξης της χώρας μας. Αυτές οι ανατροπές θα μεταβάλουν: την καθημερινότητα στο πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας και θα διαμορφώσουν τελικά μία νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Σ' αυτό το νέο περιβάλλον των ανατροπών, με κυρίαρχα στοιχεία τη γνώση και την πληροφορία, είναι απαραίτητος ένας στρατηγικός σχεδιασμός τόσο σε επίπεδο της χώρας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.).
Η Ελλάδα και η Ε.Ε. βρίσκονται αντιμέτωπες με μία μεγάλη ποιοτική μεταλλαγή, η οποία προκύπτει από την παγκοσμιοποίηση, που δεν προέκυψε τα τελευταία 4-5 έτη αλλά τα 20-25, και της πρόκλησης μιας νέας οικονομίας καθοδηγούμενης από τη γνώση. Οι αλλαγές αυτές έχουν επιπτώσεις σε κάθε πτυχή της ζωής των ανθρώπων και απαιτούν ριζικό μετασχηματισμό της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας. Η Ελλάδα πρέπει να διαμορφώσει αυτές τις αναγκαίες αλλαγές κατά τρόπο σύμφωνο με τις κοινωνικές της αξίες και αντιλήψεις λαμβάνοντας υπόψη την τελευταία οικονομική κρίση.
«Η κρίση είναι ευλογημένη, γιατί από την κρίση πηγάζει η πρόοδος» έλεγε ο Αϊνστάιν. Η έκφραση αυτή αναδεικνύει την κρίση ως διαδικασία εξυγίανσης, την προκρίνει ως ένα σκαλοπάτι για την πρόοδο. Με τη θεώρηση αυτή η κρίση δεν είναι ένα κακό που πρέπει να εξορκισθεί, αλλά κάτι καλοδεχούμενο που μένει να διαχειριστούμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε το πέρας της να μας βρει να μετράμε περισσότερα κέρδη απ' ό,τι απώλειες. Αυτά σε ό,τι αφορά γενικά την όποια κρίση χτυπάει την πόρτα ενός ατόμου, μιας εταιρίας, μιας κοινωνίας.
Η κρίση όμως είναι εδώ. Δεν αναφέρομαι σ' αυτήν στο πλαίσιο μιας διανοητικής άσκησης. Η κρίση είναι εδώ, αφού ήδη μετράμε απώλειες, καθώς η ανεργία μεγαλώνει, θέτοντας στο περιθώριο φίλους μας, συμπολίτες μας. Ομάδες πληθυσμού βαρυγκωμούν στέλνοντας μηνύματα δυσαρέσκειας και η κατήφεια στην αγορά τείνει να γίνει μεταδοτική. Η κρίση λοιπόν είναι εδώ και μάλιστα με πολλά πρόσωπα: κρίση οικονομική, κρίση θεσμική, κρίση που φαίνεται να αγγίζει όλο και περισσότερα τμήματα των κοινωνικών μας δομών.
Σ' αυτή την πρόκληση οφείλουμε να αντιδράσουμε, δεν επιτρέπεται να μείνουμε μοιρολατρικά ακίνητοι. Η κρίση είναι εδώ και αξιολογεί βάζοντας σε δοκιμασία:
Στάσεις και συμπεριφορές προσώπων και ομάδων.
Κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές.
Όλα τα παραπάνω είμαστε υποχρεωμένοι να τα δούμε μέσα στο νέο πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί.
Η κρίση επιβάλλει την αξιολόγηση των πάντων: κανένα πρόσωπο, καμιά κοινωνική δομή (ιδιωτών ή κρατική) δεν πρέπει να θεωρήσει ότι δεν την αφορά η αυτοβελτίωση, η αναδιοργάνωση. Τίποτα και κανένας δεν μπορεί να καμώνεται ότι αυτή η κρίση δε τον αφορά.
Όπως σ' όλες οι έκτακτες καταστάσεις έτσι και τώρα, δεν αρκεί να εντοπίσουμε το πρόβλημα και τους επερχόμενους κινδύνους, αλλά πρέπει να δράσουμε γρήγορα σε επίπεδο ατομικό, σε επίπεδο εταιρικό, σε επίπεδο θεσμικό. Και πρέπει να συμμετέχουμε, ειδικά σήμερα, αφού η κρίση δεν θα εξασφαλίσει καλύτερη μεταχείριση σ' εκείνους που δεν θα αντιδράσουν.
Το βάρος της αντίδρασης κυρίως πέφτει σ' αυτούς που ασκούν εξουσία, μικρή ή μεγάλη, σ' αυτούς που ηγούνται δομών στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα. Υπό την έννοια αυτή όλες οι ηγεσίες οφείλουν να προτείνουν και να εφαρμόσουν, στις δομές που ηγούνται, σχέδιο αναδιοργάνωσης και αυτοβελτίωσης.
Σ' αυτό το πλαίσιο έχει νόημα αυτή η παρέμβαση.
Είμαι πεπεισμένος ότι το όποιο ευρύτερο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα εξής:
1. Επενδύσεις στην έρευνα.
2. Προώθηση - ενίσχυση της καινοτομίας.
3. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα των νέων.
Οι παραπάνω δράσεις είναι αυτές οι οποίες κύρια κομίζουν τις νέες προσεγγίσεις, τις νέες ιδέες, τα νέα προϊόντα, γι' αυτό και πρέπει να απολαμβάνουν από εδώ και στο εξής τη μεγαλύτερη προσοχή μας, την ιδιαίτερη μεταχείριση. Ο λόγος είναι κάτι παραπάνω από προφανής: Οι νέες προκλήσεις στις οποίες καλούμαστε να απαντήσουμε απαιτούν νέα όπλα, νέα εργαλεία, νέες απαντήσεις. Είναι ευθύνη όλων μας και ιδιαίτερα της πολιτείας να δημιουργήσει εκείνο το ευρύτερο πλαίσιο που θα επιτρέψει την ανάδειξη του καινούργιου.
Eνα νέο πλαίσιο που οφείλει:
• Να αφαιρέσει τις ενοχές από την έννοια του κέρδους, της επιχειρηματικότητας και του επιχειρείν.
• Να ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, με παροχή κινήτρων στους νέους.
• Να επιφέρει δραστική απλούστευση της διαδικασίας δημιουργίας μιας νέας επιχείρησης.
• Να αξιοποιήσει χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως π.χ. Business Angels, κεφάλαια για χρηματοδότηση Start-ups.
• Να δημιουργήσει καινοτομικές ζώνες με φορολογικά κίνητρα για ξένες επενδύσεις.
• Να προτείνει παρέμβαση σ' όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης για αλλαγή στην επιχειρηματική κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας.
• Να προβλέπει γενναία αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων για έρευνα και καινοτομία.
• Να προβλέπει τη στοχευμένη στήριξη των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων μέσα από τη δημιουργία χάρτας για αυτές τις επιχειρήσεις.
• Να ενθαρρύνει τη σύνδεση των ΑΕΙ με άλλους παραγωγικούς φορείς για κοινές τοπικές ή ευρύτερες δράσεις.
Αν φαίνεται ότι είναι εύκολο να περιγράψει κανείς τις αδρές γραμμές ενός πλαισίου για την ανάδειξη του καινούργιου, άλλο τόσο εύκολο είναι να περιγράψει κανείς το γιατί ως κοινωνία, σύμφωνα με όλους τους δείκτες, υστερούμε σε παραγωγή καινοτομίας. Η απάντηση είναι ο γενικευμένος κομφορμισμός* που έχει εμποτίσει το κοινωνικό μας σώμα. Ο κομφορμισμός μας είναι αυτός που επιβάλλει συμπεριφορές ομοιόμορφες και αφαιρεί από την κοινωνία μας την ικανότητα να καινοτομεί. Ο ίδιος κομφορμισμός καθιστά το κοινωνικό σώμα φοβικό απέναντι σε κάθε τι νέο και είναι ο ίδιος που μετατρέπει την κοινωνία συνολικά κλειστή στις προκλήσεις, προσκολλημένη στο τώρα, χωρίς διάθεση ρίσκου, με μηδενική ικανότητα ανάληψης οποιουδήποτε ρίσκου. Είναι ο κομφορμισμός μας που μας κάνει τόσο σκληρούς απέναντι στην αποτυχία και εν τέλει δεν επιτρέπει τη δοκιμή, αποτρέποντας το επιχειρείν. Μια κοινωνία που θα αφεθεί στην κυριαρχία του κομφορμισμού και δεν θα δημιουργήσει χώρο για τους πραγματικά καινοτόμους, είναι καταδικασμένη να βιώνει την αργή (ή γρήγορη) συρρίκνωσή της. Πολεμώντας τον κομφορμισμό δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για την έξοδο από την κρίση. Απαντάμε έτσι ουσιαστικά στην πρόκληση της πολύπλευρης κρίσης που χτυπάει την πόρτα της χώρας μας. Είναι ώρα που όλοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Και ας μου επιτραπεί να παραφράσω τον ποιητή Α. Κάλβο «Θέλει αρετήν και τόλμην το επιχειρείν».
